İlaç Sektörü-Hekim ve Eczacıların Dergisi
Benzer yazılar
Ciltte kabarık, pullu yamalar ile seyreden kronik bir otoimmün hastalık olan sedef (psoriasis) hakkındaki sorularımızı Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan yanıtladı.
Sedef hastalığının dünyadaki ve ülkemizdeki görülme sıklığı nedir? Genetik faktörler sedef gelişiminde ne ölçüde etkilidir?
Sedef hastalığının dünya genelinde ve ülkemizdeki görülme sıklığı oldukça değişken olmakla birlikte, genellikle yüzde 1-3 arasında olduğu bilinmektedir. Sedef hastalığı genellikle erişkinlerde görülür ve kadınlar ile erkekler arasında eşit sıklıkta ortaya çıkar. Hastalığın ilk teşhis alınan yaş ortalaması genellikle 15 ile 35 yaş arasındadır. Sedef hastalığı genetik faktörlerden de etkilenmektedir; ebeveynlerinde sedef olan bireylerde hastalık riski daha yüksektir. Ancak genetik kadar epigenetik dediğimiz diyetten sigara dahil alışkanlıklara stres yönetiminden enfeksiyonlar ve ilaçlara kadar birçok faktör hastalığın ortaya çıkışında rol alabilir.
Sedef hastalığının nedenleri hakkında neler biliniyor? Hastalığının yaşam kalitesi, sosyal ve psikolojik etkilerinden de söz eder misiniz?
Sedef hastalığının nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte bağışıklık sistemi, genetik faktörler ve çevresel etkenlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Sedef hastalığı yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, sosyal ilişkileri zorlaştırabilir ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Yapılan çalışmalar sedef hastalarında kendini çekici bulmama, özgüvende azalma ve depresif yapı nedeniyle aile yaşamında ve iş hayatında sorunlar yaşadığını ortaya koyuyor. Bu psikolojik sorunlar sedef hastasında toplum tarafından “damgalanma” etkisi ile daha da artmakta. Sosyal hayatta sokakta, otobüste görünür döküntüleri nedeniyle bu hastaların ayrımcılığa uğradığını, bu hastalarla fiziksel temastan kaçınıldığını ya da bu hastalara acıma ifadeleri ile bakıldığını hastaların dilinden sıklıkla duyuyoruz.
Travma ve enfeksiyonlar hastalık tablosu üzerinde nasıl bir etki yapar?
Travma ve enfeksiyonlar sedef tablosunda şiddetlenmeye neden olabilir. Özellikle streptokok enfeksiyonları çocuklarda sedef hastalığının kötüleşmesine yol açabilir. Covid döneminde enfeksiyon sonrası kötüleşen hastalarımız oldu. Enfeksiyonlar kadar keseleme, ovalama kaşıma gibi bir fiziksel travmaların da hastalığı tetiklediğini ifade edelim.
Sedef hastalığının derideki semptomları dışında etkilediği diğer sistemler nelerdir?
Sedef hastalığı sadece deriyi etkilemekle kalmaz, aynı zamanda eklem iltihabına (psoriatik artrit) neden olabilir ve kalp hastalıkları gibi diğer sistemleri de etkileyebilir. Bağırsak sisteminin iltihaplı hastalıkları, obezite, beyin damar hastalıkları, diyabet eşlik edebilecek veya gelişebilecek diğer hastalıklardır. Ortak genetik geçişler, ortak tetikleyiciler, sedef hastalığının şiddetlenen kontrolsüz inflamasyonunun yayılımı bu durumları açıklayabilir.
Tedavi seçeneklerini anlatır mısınız? Biyolojik tedavilerin etkinliğinden bahsederek, tedaviye başlarken ve tedavi süresince dikkat edilmesi gerekenleri kısaca özetler misiniz?
Sedef hastalığı tedavisi hastalığın şiddetine, hastanın yaşam kalitesine ne kadar etki ettiğine ve eşlik eden yandaş hastalıkların varlığına göre her bireyde farklı şekillenir. Topikal kremler, fototerapi, sistemik ilaçlar ve biyolojik ajanlar tedavi seçenekleri arasındadır. Tedavi tercihini biraz önce bahsettiğim özelliklere göre belirleriz. Hastalık şiddetli ise, eklem tutulumu ya da yüz, genital bölge, tırnak gibi özellikli alanların tutulumu varsa sistemik tedavi gereklidir. Biyolojik ajanlar, bağışıklık sisteminde sedefi oluşturan yolakların hedeflenmesi yoluyla sedefi tedavi eder.
Sistemik tedavilerin genelinde tedaviye başlarken ve tedavi süresince düzenli hekim kontrolü önemlidir. Yan etkilerin takibi ve tedaviye uyum, tedavinin etkinliğini artırabilir. İyi bir hasta hekim ilişkisi ve düzenli takip olmayan tedaviler maalesef başarılı olamayacaktır. Sedef gibi yaşam boyu devam edebilen hastalıklarda yaşamın gebelik, ameliyat, kaza vs. gibi tabiri caizse her tümseğinde birlikte karar vermek sorunların kolaylıkla aşılmasını sağlar.
Tedavi ile tamamen sağlıklı bir cilt elde etme başarısı ne orandadır?
Sedef hastalığında tedavi ile tamamen sağlıklı bir cilt elde etme başarısı bireyden bireye değişebilir. Tedavinin etkinliği; hastalığın şiddeti, tedaviye verilen yanıt ve bireyin genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tamamen sağlıklı bir deri elde etmek mümkün olsa da bazı durumlarda belirtilerin kontrol altında tutulması hedeflenir. Biyolojik tedavi alan hastaların yüzde 70-90’ında belirgin iyileşmeler gözlemlenmektedir. Dahası, yeni hedeflerin kullanılmasıyla nükslerden sorumlu hafıza hücreleri azaltılarak hastaların geniş tedavi aralıkları ile aylarca döküntüsüz kalabilmesi mümkündür.
Sedef hastalığı konusunda toplumdaki farkındalık düzeyine ilişkin neler söylemek istersiniz? Özellikle hâlâ hastalığın bulaşıcı olduğunu düşünen geniş bir kitle olduğunu biliyoruz. 29 Ekim Sedef Hastalığı Farkındalık Günü dolayısı ile toplumdaki yanlış algıyı da düzeltmek adına mesajlarınızı alabilir miyiz?
Toplumda hâlâ sedef hastalığı hakkında farkındalık düzeyi düşük olup, birçok kişi hastalığın bulaşıcı olduğunu düşünmektedir. Bu yanlış algıyı düzeltmek için sedef hastalığının bulaşıcı bir hastalık olmadığı, genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. 29 Ekim Sedef Hastalığı Farkındalık Günü dolayısıyla, bu konuda daha fazla bilgi paylaşımı yapmak ve toplumda farkındalığı artırmak önemli.
Sedef hastalığı, sadece fiziksel bir rahatsızlık değil, aynı zamanda duygusal ve sosyal etkileri olan bir hastalıktır. Bu nedenle, hastaların tedavi sürecinde hem fiziksel hem de psikolojik destek almalarının önemi büyüktür. Toplumda sedef hastalığı hakkında bilgi artırımı, hastaların yaşam kalitelerini iyileştirebilmek için kritik bir adımdır.
Eklemek istedikleriniz…
Sedef, yaşam boyu süren bir hastalık olduğu için tedavisinin de kişiye özel olarak belirlenmesi gerektiğini vurgulamak gerekir. Tıp alanındaki son gelişmeler sayesinde sedef hastalığının belirtilerinden kurtulmak ve hatta uzun süreli remisyon dediğimiz hastalığın uyku dönemlerini yakalamak artık mümkün. Sosyal medya kirliliğinde boğulmadan doğru bilgiyi sedef hastalığını tedavi eden 3. basamak merkezlerden almak en doğru yaklaşım olacaktır.
